Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Πατρίς" του Ηρακλείου στις 23-6-2009 και κάνει αναφορές στην ιστορία και την προέλευση της οικογένειας.
Νεόνηδες ή Νεονάκηδες
Του Κώστα Χαρ. Νεονάκη
Η επέτειος της επανάστασης των Σφακίων το 1770 και τα όνειρα και οι ελπίδες των επαναστατών και του Δασκαλογιάννη, γιορτάστηκε πρόσφατα και στο Ηράκλειο. Εγινε δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά και εκφωνήθηκε πανηγυρικός. Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο του θρυλικού ήρωα.
Αυτές οι εκδηλώσεις ζωντανεύουν τη μνήμη της μεγάλης οικογένειας των Νεόνηδων, για τις ρίζες, την καταγωγή και την ιστορία τους.
Οι Βλάχοι, της Ανώπολης Σφακίων, ήταν κλάδος της οικογένειας των Σκορδύλληδων. Ονομάστηκαν Βλάχοι μετά την επιστροφή τους από τη Βλαχία (Ρουμανία-Ρωσία) όπου είχαν μεταναστεύσει, διαβιώσει και πλουτίσει (εφοπλιστές).
Ο Γενάρχης, Ανδρέας Βλάχος ή Αναγνώστης (ψάλτης στην Εκκλησία), είχε έξι παιδιά: Γεώργιο, Νικόλαο, Χατζή Σγουρομάλλη, Παύλο, Μανούσο και Ιωάννη ή Δασκαλογιάννη που έκαμε την επανάσταση. Ο πρωτότοκος γιος, Γεώργιος, είχε το παρανόμι “ο νέος” για την ομορφιά και τη λεβεντιά του και τα παιδIά του τα ʽβρισκαν “τα Νεονάκια” και ήσαν: Ανδρέας, Ιωσήφ, Κων/νος (Κωνσταντής), Ιωάννης, Εμμανουήλ και Νικόλαος.
Το παρατσούκλι βοήθησε τα “Νεονάκια” να ξεφύγουν τη σφαγή, μετά την αποτυχία της επανάστασης του θείου τους Δασκαλογιάννη, και να διασκορπιστούν σε όλη την Κρήτη. Απʼ αυτά, ο Κωνσταντής ύστερα από πολλές περιπλανήσεις, βρέθηκε στο χωριό Μιαμού του Ν. Ηρακλείου με την οικογένειά του (βοσκός στον Αποστολάκη).
Οταν πρόκοψε, αγόρασε γεωργική περιοχή μεταξύ των χωριών Βαγιονιάς και Κανδήλας της Μεσαράς “τα Νεονιανά”, όπως ονομάζοντΑΙ μέχρι σήμερα, όπου και εγκαταστάθηκε.
Τα παιδιά του Νεοκωσταντή ήσαν: Γεώργιος, Μιχαήλ, Ιωάννης, Εμμανουήλ, Νικόλαος (Ζάβαλος) και Μαρία (παντρεύτηκε το γιο του Αποστολάκη). Ολα τα παιδιά παντρεύτηκαν και πρόκοψαν στην περιοχή της Μεσαράς. Περισσότερο πρόκοψε ο πρωτότοκος γιος Γεώργιος (Νεονογιώργης). Από τα εφτά παιδιά του Νεονογιώργη (Κωνσταντής, Ελένη, Ιωάννης, Εμμανουήλ, Ιωσήφ, Μιχαήλ και Ζαχαρίας) ο Ιωάννης παντρεύτηκε και έμεινε στις Καμάρες Ν. Ηρακλείου. Ο Εμμανουήλ εγκαταστάθηκε στη Γέργερη. Ο Ιωσήφ επανήλθε στον τόπο των προγόνων του (Κομιτάδες Σφακίων). Η Ελένη έγινε μοναχή στην Ι.Μονή Παλιανής Ν. Ηρακλείου με το όνομα Παρθενία.
Η Παρθενία ηγουμένευσε 44 χρόνια. Περιέθαλπε επαναστάτες του 1821 και μεταξύ αυτών τον οπλαρχηγό Κόρακα και το πρωτοπαλίκαρο του Κωνσταντή, αδελφό της, γιʼ αυτό και οι Τούρκοι κατέστρεψαν τη Μονή.
Η Παρθενία, αργότερα, περιόδευσε, με μοναχές, τις κατοικίες των Νεόνηδων σε όλη την Κρήτη, μάζεψε χρήματα και με τη βοήθεια και άλλων χριστιανών ξανάχτισε το Μοναστήρι.
Οι Νεόνηδες της Βαγιονιάς Ν. Ηρακλείου, κάθε χρόνο 15 Αυγούστου την ημέρα της εορτής της Παναγίας, πήγαιναν στη Μονή ένα μεγάλο βόδι, το ʽσφαζαν και ετοίμαζαν φαγητό στους προσκυνητές.
Ο αδελφός της Παρθενίας, Κωνσταντής, μεγάλος επαναστάτης, σκότωσε το γενίτσαρο της Μεσαράς Σελήμ Αγά. Σκοτώθηκε όμως αργότερα σε συμπλοκή με τους Τούρκους. Η Παρθενία προστάτεψε το μικρότερο γιο του Αντώνιο, που είναι ο δικός μου παππούς. Ο Αντώνιος εργάστηκε και πρόκοψε με τα δέκα του παιδιά στη Βαγιονιά. Ο τάφος που αναπαύεται με τη σύζυγό του είναι στην περιοχή του Αγ. Ιωάννου, δυο χιλιόμετρα περίπου νότια του χωριού, κοντά στην είσοδο της ομώνυμης εκκλησίας που ο ίδιος έχτισε.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Πατρίς" του Ηρακλείου στις 23/6/09.
link: http://www.patris.gr/articles/159528/
